Фәнни потенциалы, куәтле сәнәгате, авыл хуҗалыгы, файдалы казылмалары булган Татарстанның тагын бер байлыгы – кеше капиталы бар. Бу иң кыйммәтле, төп капитал. Моңа дәлил – тормыш дәрәҗәсенең үсүе, икътисад, социаль сфералардагы уңышлар. Татарстан тәҗрибәсен үзәктә һәм башка регионнарда җентекләп өйрәнәләр һәм үзләренә үрнәк итәләр. Ә кеше капиталының иң яхшы вәкилләре – идарәче элита, фәнни кадрларны, әлбәттә, үзләренә алырга хыялланалар: хакимиятләр, чор-дәверләр алмашына, әмма «кадрлар барысын да хәл итә» дигән аксиома үзенең тормышчанлыгын раславын дәвам итә.

– Минем әти‑әнием спорт белән мавыга, аларның эше дә, тормышы да шуңа бәйле, шунлыктан безнең өйдәге китапханәдә һәрвакытта да җиңел атлетика буенча журналлар, спорт турында китаплар була иде. Мөгаен, алар төп урынны алып торадыр да. Минем иң беренче яратып укыган китабым – «Сказочник» журналлары булды. Анда бөтен дөньяга билгеле әкиятләрне бастыралар, мин аларны йотлыгып укый идем. Әти‑әнием миңа Disneyның ул вакытта популяр булган «Рататуй», «Галәветдиннең тылсымлы лампасы», «Арыслан король» мультфильмнары буенча «Иң яраткан әкиятләр» дигән китапларын ала иде. Мин үскән саен китапханәдә яңа китаплар барлыкка килә торды. Хәзер исә анда классик әсәрләр күп, мин аларны мәктәп программасы буенча укыдым. Мин китапларны дустым дип кабул итәм. Әдәбият безгә олы, тирән тормыш тәҗрибәсе бирә. Ул безне зыялы итә, гүзәллекне күрергә, тормышны аңларга өйрәтә, башка дәверләр турында сөйли. Хәзерге мәгълүмати технологияләр заманында төрле чыганаклардан укырга мөмкин. Әмма минем өчен нәкъ менә кәгазьгә басылган китап – ашыкмыйча уку символы, укыганда, син эчтәлек белән мавыгып китәсең, тексттан ләззәт кичерәсең.

– Һәрбер кешенең бер мавыгуы була – ул аңа буш вакытын багышлый, шуннан үзе өчен рәхәтлек ала. Мин китап уку белән мавыгам. Бәләкәй чактан ук куенымда китап йөртә идем… Миңа һәрбер геройның маҗаралары белән яшәү, шул вакытка, шул урынга күчү ошый. Фикерләреңне авторныкы белән чагыштырып, үзеңне әсәр герое урынына куеп карау кызык. Һәрбер укыган китабым минем үсешемә үз өлешен кертте. Һәркем белән шулай буладыр дип уйлыйм – китаплар безне яхшырак итә.

– Мин нигә китаплар җыям? Китап яратам. Балачактан бөтен мәктәп китапханәләре минеке иде. Төнлә юрган астында фонарь яктысында да укыдым. Кая гына кунакка барсам да, шундук китап киштәсе янына ашыгам. «Үз» кешемне укылган китаплары буенча таныйм. Фатир алганда, иң әүвәл китаплар өчен урын әзерләдем. Питерга барып, «Подписные издания» кибетенә керсәм – «югалам». Һәр шәһәрдәге иң яхшы китап кибетләрен беләм. Сәбәбе – мәхәббәт. Китап укуга мәхәббәт.

– Рус һәм чит ил классиклары әсәрләренең тулы җыелмаларын минем әбием җыя башлаган. Ул үскән гаиләдә сәнгать әһелләре еш кунак булган – композиторлар Сәйдәшев, Җиһанов, Яруллин. Әбием Муса Җәлилне яхшы белгән. Соңыннан инде әти‑әни китапханәне тулыландырган. Соңгы елларда мин дә үз өлешемне кертәм. Китаплар булмаса, бүген кем булыр идем икән мин?.. Алар минем тормышыма фаҗигале шартларда килеп керде – икенче сыйныфта укыганда, умыртка баганасын сындырып, бер ел караватта ятарга мәҗбүр булдым. Һәм көннәр буе укыдым да укыдым. Бер елдан соң исә мин урамда трай тибеп йөрүче хулиганнан күп укыган малайга әйләндем, мәктәп олимпиадаларында җиңә башладым. Шуңа күрә язмышымдагы ул имгәнүгә мин хәтта рәхмәтле дә.

– Мин китап корты. Буш вакытым булса да, еш кына төнлә дә укыйм, кайчагында берничәсен берьюлы укыйм… Миндә китаплар бик күп. Безгә гаиләбез белән еш күченеп йөрергә туры килде, һәм минем өчен яңа йортта китапханә булу төп шарт иде. Хәзер менә тагын күченәбез… Өйдәгеләр миңа: «Без сине китапларың белән бергә чыгарып җибәрәбез!» – диләр. Чөнки күченгән саен китапларны киштәләрдән бушатып, тартмаларга тутыру, яңадан урнаштыру бик мәшәкатьле эш… Мин барысын да аңлыйм, әмма бер генә китабымны да калдырасым килми. Без элек яшәгән Бакудан да бик күп китап
төяп кайттык. Алар инде дистәдән артык тапкыр күченеп йөрде, гаилә әгъзалары кебек булып беттеләр.

Бу – яшь укучылар өчен чын оҗмах: Республика балалар китапханәсе фондында бөтен дөньядан 119 мең данәдән артык китап тупланган. Ел саен биредә 80 меңләп бала була.

Милли татар өслүбендәге мичле кафе, балаларны рухи яктан үстерү зонасы, Интернетка тоташтырылган компьютер зонасы, әдәби кунакханә – Мөслим муниципаль районы үзәкләштерелгән китапханәсе белем бирү, мәдәни-агарту, күңел ачу миссияләрен үти торган ял итү үзәгенә әйләнгән.

«Кешенең бөтен нәрсәсе: йөзе дә, киеме дә, күңеле дә, уйлары да гүзәл булырга тиеш», – дип язган Чехов. Башка йөзләрчә мең басма белән бергә Антон Павлович китаплары да Казанда бөтен яктан да күркәм йортка күченде – Татарстан Республикасы Милли китапханәсенә бирелгән бинага кереп сыенды. Мәскәүнең ХОРА бюросы архитекторлары элекке Ленин мемориалы бинасының эчен танымаслык итеп үзгәрткән: диварларны күчергән, Казансуга карап торган панорамалы тәрәзәләр өстәгән. Китапханәгә беренче тапкыр кергәндә киңлек һәм яктылыктан баш әйләнгәндәй була хәтта. Фойе түшәме астында йолдызлардай балкыган хәрефләр исә биредә иң мөһим нәрсә китап булуын искәртеп тора.

Син үзеңне балаларың өчен үрнәк әтигә саныйсыңмы? Димәк, чит балалар өчен дә шундый әти була аласың. Бер көнгә генә булса да. Мамадышның әтиләр клубы әгъзалары моңа дәлил.

Ни кызганыч, шәп кенә китаплар киштәмдә үз урынын таба
алмады. Бенуа һәм Хаггардның маҗаралы романнары,
Желязны һәм Фостерның фантастик әсәрләре, Гюгоның
тарихи драмасы һәм Мопассан новеллалары… Аларны
берәр юньлерәк нәрсәгә алыштырырга өмет итеп,
мин буккроссинг зоналарына юл тотам.

Бер адым атлыйм да әкияткә эләгәм. Каршымда Хогвартс китапханәсе ачыла – шуннан бер дә ким түгел! Бөгелеп килгән гөмбәзле түшәмнәр, берсеннән-берсе иске китаплар тезелгән борынгы биек киштәләр… Биредә, Лобачевский исемендәге фәнни китапханәнең кулъязмалар һәм сирәк китаплар бүлегендә, Бөек Тарих галиҗәнапләре яши.

Быелгы аномаль эссе җәй берничә рекорд куйды. Һичшиксез, ул тарихта калачак. Авыл хуҗалыгы тармагында эшләүчеләр, авыл кешеләре дә быелгы җәйне ким дигәндә бер ел – киләсе урып‑җыюга кадәр онытмаячак. Иген уңышы белән хәлләр мөшкел бит…

Татарстан Республикасы Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев типография буяулары исе, кәгазь битләр кыштырдавы, йотлыгып уку һәм татарстанлыларны шушылар белән инде икенче гасыр дәвамында тәэмин итеп килгән Татарстан журналлары турында.

 Ир-атларны дөнья тирәли сәяхәткә нәрсә этәрә

Изге җан

Ләйлә Фазлыева, Татарстан Республикасы Премьер-министры урынбасары, заманча дөнья сурәтен хәйриячелек-иганәчелек-филантропия– меценатлык-попечительлек-волонтерлык һәм альтруизмнан башка күз алдына да китереп булмавы турында.

Басу-кырларны эшкәртү нәтиҗәләре өчен кем җаваплы

Чүп чиләген «сүтү»

Россиялеләрнең нибары 38 проценты гына коронавирустан саклану өчен вакцина ясатырга әзер. 58 проценты исә хәтта бушлай прививка ясатырга да җыенмый. Шул ук вакытта шулкадәр үк кеше (57 процент) чирне йоктырудан курка.