Как ясаучылар шактый күп икән. Кайберләре белән аралашып карадым: «Мин оста түгел, үзебез өчен генә ясыйм», – диләр, икенчеләре исә: «Безнең как кибеп бетми», – диде. Ә менә Казанда яшәүче Рафыйк абый белән Рузалия апа Мөбәрәкшиннар как ясау сере белән уртаклашырга бик теләп ризалашты.
«Татарстан» редакциясенең күчмә кухнясы Лениногорск төбәгендә аш су әзерләү буенча осталык дәресендә катнашты. Безгә иң оста пешерә торган ашамлыгы – ат картасын район башлыгы Рәгать Хөсәенов үзе әзерләде.
«Татарстан» журналының «Аш-су бүлмәсе» башны әйләндереп, аяктан егып салырлык тәмле итеп кыздырылган бәрәңге исенә күмелде. Ә без әле кыздырмадык та бит! Җыенабыз гына. Бүгенге кунагыбыз – Татарстан Президенты ярдәмчесе һәм Болгар ислам академиясе президенты Камил Шамил улы Исхаков үзенең шәп итеп ашарга пешерергә ничек өйрәнүе турында шундый тәмләп сөйли ки, гүя аның бу бәяны чынбарлыкка үтеп кереп, тирә-ягыбызны миллионлаган ватандашларыбызның яраткан ризык исе белән тутыра.
Җәй-көз – туйлар вакыты. Безнең редакциядә ул бигрәк тә сизелә, чөнки эш бүлмәбезнең тәрәзәләре «Казан» гаилә үзәгенә карап тора. Атна азагы җитте исә үзәккә матур итеп бизәлгән дистәләгән туй машинасы агыла. Ак күлмәк кигән яшь кәләшләргә карап сокланабыз.
Урамда эссе… Әллә шуңа да майлы, итле ризыкларга ис китми. Җиңелчә ризык ашыйсы килә. Тик әлегә бакчада яшелчә, җиләк‑җимеш өлгереп җитмәде. Җәйнең соңаруы үзен сиздерә. Шушы нечкәлекләрне исәпкә алып… корт ясарга булдык.
Җәй көннәре кухня ышанычлы рәвештә табигатькә – мангаллар, казаннар, шарабаннар һәм ачык утта һәм саф һавада ризык әзерләү өчен адәм баласы уйлап тапкан башка шундый пешерү-ыслау корылмаларына күчә. Безнеке, редакциянеке дә, шулай эшләде әле.
Бу кадәр файдалы матдәләр башка бер үсемлектә дә юк. Анда кишергә караганда бета-каротин – ике, ә С витамины лимонга караганда өч тапкырга күбрәк. Шулай ук К витамины чыганагы да булып тора. Ул бик сирәк яшелчәләрдә генә бар. Әлеге тылсымлы үсемлекнең исеме – кычыткан, дөресрәге, май кычытканы. Табиблар сезон вакытында аны, кимендә, өч‑дүрт тапкыр ашарга киңәш итә. Шулай итеп, бу юлы файдалы, «үләннәр патшасы» булган кычытканнан аш пешерәбез.
«Редакция кухнясы»на милли ризык әзерләргә килгән иң җиңел аяклы кеше Венера Ганиева булды, дисәк, ялгышмабыз. Без аның белән «Татар утары»нда төшке аш ашарга гына килешкән идек, әмма ул килеп керде дә, шунда ук һәммәбезне үзе пешергән пәрәмәчләр белән сыйларга теләвен белдерде. Шәһәр уртасындагы атаклы ресторанның штаттагы поварларына телне йотарлык милли ашның әзер булуын көтәргә генә калды. Безгә дә, билгеле! Венера ханым пәрәмәчләрне әзерләгән арада безнең белән әңгәмә корырга да, җырлау осталыгы буенча мастер-класс бирергә дә өлгерде.
Казан… Новосибирск… Калуга… Арча… «Шәһәрләр» уенын белмәгән кеше юктыр. Шул рәвешле башка берәр милләт вәкиле белән «Ашлар» уенын да уйнап карарга була. Бәлеш… Штрудель… Лагман… Нут… Талкыш кәләвә. Соңгысы тәмле дә, баллы да, шул ук вакытта бәясе дә бар. Җитмәсә әзерләү дә шактый матавыклы икән. Шуңа да талкыш кәләвәне әзерләүчеләр – бармак белән генә санарлык!
Ризидә Хәсәновадан телне йотарлык катлы бәлеш пешерү серләре
Төрек кафеларында пәхләвенең катлы-катлы камырдан пешерелгән вариантларын еш авыз итәбез. Ә менә Рәҗия апа пешергәне аларга охшамаган булып чыкты. Үзбәк пәхләвәсе үзенә бер төрле икән.
Кыстыбыйны тиз арада пешерелә торган ризыклар рәтенә кертәләр. Ләкин бу чынлыкта шулаймы соң?
Без кунак булган гаиләдә Корбан ашларына зурлап әзерләнәләр: гөбәдия, кыздырган тавык, ит ризыклары – өстәл яме. Шулар арасында кош телен аеруча яраталар икән.
XXI гасыр – мода һәм стиль заманы. Һәркем трендта булырга, свитшот киеп, кэжуал стилендә йөрергә тырыша. Гәрчә сүз гадәти фуфайка һәм джинс чалбар турында барса да. Хәер, нәрсә соң ул мода? Үткәннәрне искә төшерү һәм әйләнеп кайткан ретро әйберләргә заманча исем бирү, нигездә. Исем дигәннән, яшь әниләр хәзер балаларына Кәрим, Асылбикә, Вафирә, Гыйззәтдин дип кушалар. Шулай ук мода, ләкин миңа мондый күренеш ошый. Исемнәрдә без татарлыгыбызга кайтабыз кебек, ә аш‑су өлкәсендә дә шулаймы соң?Дөрес туклану идеясен алга сөреп, барыбыз да брокколи ашарга күчмәгәнбезме икән әле?
Керә-керешкә, өстәлгә игътибар иттем. Җир җиләгеннән ясалган кайнатмалар күренә: «Җиләк эшен чынлап та яраталар икән», — дип эчемнән генә уйлап куйдым.
«Олы кызыбыз Айсылу белән кече кызыбыз Гөлкәй яраткач, гөбәдияне гел пешерәм», — дип елмайды Тәти апа, безне каршылаганда. Тәти апа дигәнем, Кама Тамагының Келәнче авылында яшәүче Мөршидә Гомәрова.
«Нинди татар халык ашларын беләсез?» – дигән сорауга күпчелек «бәлеш» дип җавап кайтарыр.
Иртәнге аш – иң мөһиме, ди акыл ияләре. «Татарстан» да бу фикер белән килешми булдыра алмый. Өстәвенә, бүген опера алиһәсе Альбина ШАҺИМОРАТОВА үзе (!) тәнебезгә көч һәм энергия бирәчәк – суперфайдалы иртәнге ризык әзерләргә өйрәтәчәк.