Татарстан

Иҗтимагый-сәяси басма

Здесь побывал «Татарстан»

Изгелек һәм игелек хакында

Ләйлә Фазлыева, Татарстан Республикасы Премьер-министры урынбасары, заманча дөнья сурәтен хәйриячелек-иганәчелек-филантропия– меценатлык-попечительлек-волонтерлык һәм альтруизмнан башка күз алдына да китереп булмавы турында.

ИГЕЛЕК ҺӘМ ИЗГЕЛЕКНЕҢ АСЫЛ МӘГЪНӘСЕ
– Минемчә, хәйрияче икән, ул һәрвакыт­та да акча белән генә бәйле түгел. Хәйрия­че – беренче чиратта, рухы белән көчле кеше, аның җан фәлсәфәсе үзгә.
Заманча дөнья сурәтен хәйриячелек- иганәчелек-волонтерлык-филантропия- меценатлык-попечительлек-миссионерлык- альтруизм кебек төшенчәләрдән башка күз алдына да китереп булмый, алар безнең тормыш-көнкүрешнең бер өлешенә әйләнде.
«Игелек» белән «изгелек» сүзләренең мәгънәләре охшаш, шуңа да хәйрияченең төп нияте – кемнеңдер яки нәрсәнеңдер бә­хете, глобаль мәгънәдә – дөньяны яхшы якка үзгәртү хакына гамәл кылу. Лев Толстойда ничек иде әле? «...Безнең гомер – игелеккә омтылу ул».
Республикабызда үз вакыты һәм акчасын мохтаҗларга ярдәмгә, социаль әһәмияттәге проблемаларны хәл итүгә сарыф итүче ке­шеләрнең һаман артуы җәмгыятебез камил­легенең мөһим индикаторы булып тора.
ЯРДӘМ ИТҮГӘ ИХТЫЯҖ
Безнең республика һәрвакытта да мәх­рүм ителгән, авыру-мохтаҗларга ярдәм кулы сузарга әзер торган кешеләргә бай булды.
Зур сәнәгать предприятиеләре традицион рәвештә хәйриячелек эшчәнлеге белән шө­гыльләнә. Һәм бу әлеге предприятиеләрнең хәйрия белән шөгыльләнерлек зур финанс мөмкинлекләре булган өчен генә дә түгел. Иң әүвәл бу – предприятие җитәкчеләре һәм коллективларының социаль әһәмияттәге фәкыйрьлек, ятимлек, инвалидлык проблема­ларын хәл итүгә, шәфкатьлелек һәм кешеләрне яратуның күпгасырлык традицияләрен попу­лярлаштыруга эчке ихтыяҗы булу.
Республика икътисадының флагманнары даими рәвештә төрле социаль проектлар­ны гамәлгә ашыра. «Татнефть» компаниясе проектлары даими алып барыла. «Нәфис» компанияләр төркеме, «ТАИФ» компаниясе, «Ак Барс» холдингы, КАМАЗ, «РИТЭК», «Тат­телеком», «Бәхетле» кибетләр челтәре ел саен хәйриячелек ярдәме күрсәтә.
«Ел хәйриячесе» республика конкурсы та­рихы шуны күрсәтә: хәйриячелек кече бизнес предприятиеләре, коммерциячел булмаган оешмалар һәм гомумән, битараф калмаган ке­шеләр тормышының аерылгысыз бер өлешенә әверелә бара.
МӘКТӘПКӘ ӘЗЕРЛӘНЕРГӘ БУЛЫШУ. ҺӘМ УЛ ГЫНА ДА ТҮГЕЛ
Республикада җәмәгать филантропиясе институты дистәләрчә еллар дәвамында үстерелеп килә. Мәсәлән, 2007 елдан баш­лап, Хәйриячелек эшчәнлеге мәсьәләләре буенча республика советы башлангычы һәм Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов хуплавы белән аз керем­ле, күп балалы гаиләләргә, асрамага алынган балаларга, инвалид балаларга адреслы ярдәм күрсәтү максатыннан «Мәктәпкә әзерләнергә булыш» дигән хәйрия акциясе үткәрелә.
Мәктәп портфеленә, гадәттәгечә, кан­целярия товарлары, дәфтәрләр, хезмәт һәм рәсем дәресләре өчен кирәк-яраклар салына. Боларга акча җәлеп итү ысуллары исә яңа технологияләр аша башкарыла: хәй­рия аукционнары; бер көнлек хезмәт хакын күчерү; игелекле гамәлләр марафоннары; сәүдә үзәкләренә мәктәп кирәк-яраклары җыю өчен тартмалар урнаштыру.
2020 елда акциягә йомгак ясала – аз ке­ремле гаиләдән булган 18284 мәктәп бала­сына ярдәм күрсәтелгән. Гомуми суммасы – 37 219 399 сум.
2013 ЕЛ – АЕРЫМ БЕР ЧОР
Игелеклелек һәм волонтерлык үсе­шендә 2013 ел аерым бер чор булды. Яшь, шат күңелле Универсиада безнең тормыш­ка өермә булып бәреп керде. Универсиа­да-2013 волонтерлары игелек кылу буенча дөньякүләм дәрәҗәдә яңа практика булды. Бөек спорт вакыйгасыннан мирас булып кал­ган волонтерлык эшчәнлеге технологиялә­ре күпсанлы халыкара чаралар аша узды, һәм алар бүген дә сафта. Бүген республикада 1247 волонтерлык берләшмәсе бар, аларда 60 633 кеше исәпләнә. Искиткеч куәтле көч!
Татарстанның Дәүләт Киңәшчесе Минти­мер Шәрип улы Шәймиев бу турыда: «Волон­терлык хәрәкәте – барыбыз өчен дә, бөтен җәмгыять өчен матур күренеш. Ә һәркем өчен ул – уңышка юл», – дигән иде.
КЕШЕ ХӘСРӘТЕНӘ БИТАРАФ БУЛМАУ
Татарстанлыларның күбесе тарихка кереп калган күренекле хәйриячеләрдән уйламыйча да ун кешене атый аладыр – аларның фамилияләре еш яңгырый, исемнәре йортларга, паркларга бирелгән, алар кылган игелекле гамәлләр турында Та­тарстан кунакларына экскурсия вакытында сөйлиләр. Болар – уңышка ирешкән эшкуар­лар Яков Шамов, Иван Алафузов. Болар – сәүдәгәр Әҗемовлар, Апанаевлар, Борнаев­лар, Крестовниковлар, Казаковлар, Крупен­никовлар, Юнысовлар династияләре...
Хәзерге заманда хәйриячеләр арасын­да мохтаҗларга акчалата яки башка төрле ярдәм күрсәтүче гади кешеләр дә торган саен ешрак очрый. «Бәләкәй принц»та­гы кебек «сизгер йөрәкле» кешеләр алар. Аларның йөрәкләре ярдәмгә мохтаҗларның хәсрәтенә битараф калмый. Мәсәлән, Лени­ногорск районыннан ветеран Рәсим Мул­ла улы Гәрәев 87 яшендә туган авылында Бөек Җиңүгә өлеш керткән авылдашлары истәлеген мәңгеләштерергә ниятләгән. Бу идеясен уллары һәм оныклары хуплаган, һәм 2019 елда аның акчасына Сокман авы­лында Хәтер мемориалы куелган.
Яшел Үзәннән сугыш ветераны Нико­лай Петрович Лазарев инде тәҗрибәле хәйрияче. Ел саен ул 11 нче мәктәптә «Соң­гы кыңгырау» бәйрәмендә укуда, спорт­та һәм җәмәгать эшләрендә уңышларга ирешкән чыгарылыш сыйныфы укучылары­на акчалата грант тапшыра.
Спас районыннан Валентина Федоровна Борисова өчен шәфкатьлелек һәм ярдәм итү бигрәк тә кече улы Василийның үле­меннән соң ихтыяҗга әйләнгән.
Улы кечкенәдән башкаларга ярдәм итәргә омтылган. «Бервакыт, – дип искә төшерә ул, – өйгә балык тотып кайткан. Соңрак уха пешерербез, дидек. Вася коймак аша­ды да урамга йөгерде. Бераздан кайтты да: «Теге балыкны бирик әле...» – ди».
Улының игелекле йөрәгенә һәм якты истәлегенә багышлап, Валентина Федоровна ул укыган мәктәптәге мохтаҗларга ярдәм итәргә тырыша. Полянка мәктәбенә видео­камера, ашханәсенә савыт‑саба бүләк иткән, 2011 елдан бирле күп балалы һәм социаль яктан якланмаган гаиләдән булган өч ба­ланың ашханәдә туклануы өчен түләп бара, Яңа ел бүләкләре ала...
2012 елдан бирле Мамадыш районы Түбән Ушма авылында спорт белән шө­гыльләнүчеләр саны өч тапкырга арткан. Сәбәбе – яңа спорт комплексы. Элеккеге «Кызыл флаг» хуҗалыгына инвестор булып килгән эшкуар Рифат Мотыйгуллин Түбән Ушма авылы кешеләренә шундый бүләк ясаган. Былтыр пандемия вакытында Рифат Мотыйгуллин Алабуга, Яр Чаллы, Казан арасында йөри торган ашыгыч ярдәм ма­шиналарының ягулыгына киткән чыгымны үз өстенә алган.
Балтачтан Гөлнара Камил кызы Яку­пова, гражданнарга социаль ярдәм күрсәтү өлкәсендә 22 ел эшләү дәверендә, мохтаҗ кешеләргә ярдәм кулы сузу өчен бер кеше­нең генә дә көче җитүен күп тапкырлар рас­лаган. Гөлнара Камил кызы йортсыз-җирсез калган өлкән яшьтәге апаны үзенә сыенды­ра. 2 нче төркем инвалиды булган Гөлфирә апа Гыйльмуллина Якуповларда бер елга якын кадер-хөрмәттә яши. Бөтенләй чит гаиләнең ихластан ярдәм итүе Гөлфирә апаның җанын тынычландырган.
Гөлнара Камил кызының игелекле гамәлләре республика масштабында булма­са да, мохтаҗ кешеләргә бик кирәк. Ул 1 нче төркем инвалиды Эльза Вәлиевага газе­та яздырган, ялгыз яшәүче инвалид Ания Нигъмәтҗанованың су торбасын алмаш­тырттырган...
УҢЫШЛЫЛЫК ҮЛЧӘМЕ
Бүген социаль челтәрләр хәйриячелек эшчәнлегенең яңа технологияләрен фор­малаштыра, алар ап‑ачык һәм адреслы ярдәм итү мөмкинлеген бирә. Андый хәй­риячеләргә ачык мисал – Казандагы «Россия җаны. Волонтерлар» иҗтимагый хәрәкә­те эшчәнлеге. Алар игелекле гамәлләрдә катнашудан тәм табарга өйрәтә, чөнки ни дәрәҗәдә уңышка ирешүең икътисади казанышлар белән генә түгел, ә мохтаҗлар­га ярдәм итү белән дә үлчәнә.
ИГЕЛЕКЛЕ КЕШЕЛӘР РЕСПУБЛИКАСЫ
Без – игелекле кешеләр республика­сы. Һәм без моның шулай икәнен безнең кешелеклелек сыйфатларыбыз сынал­ган узган елда аңладык. COVID-19 та­ралу белән бәйле рәвештә, Татарстанда өлкәннәргә һәм авыру йоктыру куркыныч нәтиҗәләргә китерү ихтималы зур булган төркемгә кергән кешеләргә өстәмә ярдәм күрсәтү буенча чаралар комплексы гамәлгә ашырылды.
Казанда ялгыз әби-бабайларга азык‑тө­лек һәм даруларны бушлай китерә торган «Ярдәм итәбез!» колл‑үзәге эшләде. «Ак Барс Созидание» хәйрия фонды, предприя­тиеләрдән иганә җыеп, ул акчага «Задень. ру» Логистика компаниясе» ҖЧҖ керемнә­ре яшәү минимумыннан азрак булган өлкән яшьтәге ялгыз кешеләргә азык‑төлек илтеп бирүне оештырды.
Казан Башкарма комитеты да, «Бәхетле» ҖЧҖ белән берлектә, башкаладагы аз ке­ремле кешеләргә азык‑төлек белән ярдәм итте.
«Россия җаны. Волонтерлар» исә рес­публиканың муниципаль районнарындагы өлкән яшьтәге гражданнарга бушлай ашам­лык җыелмалары таратты.
«Ярдәм янәшә! Помощь рядом!» масш­таблы хәйрия акциясе былтыр май‑июнь айларында Татарстанның 55 мең аз керемле гаиләсен һәм ялгыз картларны азык‑төлек белән тәэмин итте. Ашамлыклар зур предприятие җитәкчеләре, бизнес хуҗалары, җәмәгать эшлеклеләре һәм барлык битараф булмаган гражданнарның акчасына сатып алынды.
Азык-төлек җыелмаларын республика му­ниципаль районнары, шәһәр округларының логистика үзәкләреннән волонтерлар белән бергәләп тараттылар.
Татарстан шулай ук «Магнит» ҖЧҖ нең күп балалы гаиләләрне азык‑төлек белән тәэмин итү хәйрия акциясен дә хуплады.
ӘСГАТЬ ГАЛИМҖАНОВНЫҢ ИГЕЛЕКЛЕ ГАМӘЛЛӘР ДӨНЬЯСЫ
Татарстан меценатлары һәм хәйрия­челәре – тыйнак кешеләр, үз исемнәре яңгыраганны бик өнәп бетермәсә дә (һәм бу аңлашыла да), аларның игелекле эшлә­ре турында барыбыз дә белеп торырга тиеш дип саныйм. Илһамланыр өчен, үрнәк алыр өчен, кеше булып калыр өчен. Шуңа күрә дә зур игелек һәм ул игелекне кыл­ган олы йөрәкле бәләкәй кеше турындагы «Арабыздан иң яхшысы» дигән үзенчәлекле китапның басылып чыгуын бигрәк тә сөенеп кабул иттем. Озакламый китапны республи­каның район һәм мәктәп китапханәләрендә укып булачак. Китапка Әсгать Галимҗанов турында соңгы елларда массакүләм мәгъ­лүмат чараларында басылып чыккан бөтен материаллар да тупланган, һәм алар барысы бергә безне, укучыларны, гүя вакыт елга­сында данлыклы якташыбызның игелекле гамәлләр дөньясына алып китә.
Татарстанда яшәүчеләр өчен Әсгать Га­лимҗанов – күптән инде легендага әве­релгән шәхес. СССРда әле «хәйриячелек» дигән төшенчә дә булмаганда, ул – Бауман районы азык‑төлек сәүдәсе олаучысы – үз хезмәте белән эшләп тапкан акчасын балалар йортларына күчергән һәм интер­натларга автомобильләр бүләк иткән. Әсгать Галимҗановның ярдәме Башкортостан, Чувашстан, Иваново өлкәсе, Украинаның балалар йортларына кадәр тигән. Радиация белән агуланган Чернобыль, Әрмәнстан­дагы җир тетрәү, Грузиядә кар ишелмәсе төшү, «Курск» суасты көймәсе бату, Көньяк Осетиядә тоткырлар алу – бу фаҗигаләрдә зыян күргән кешеләргә Бауман районы азык‑төлек сәүдәсе олаучысы ярдәменнән өлеш тигән. Туган авылында ул үз хисабына кипкән күлне торгызган, балалар бакчасы төзеткән, мәктәп укучыларына автобус алып биргән, мәчет төзелешенә булышкан. Совет тынычлык фондына Әсгать Галимҗанов со­ветлар чорындагы акча белән 600 мең сум­нан артык акча күчергән.
Картларга, ятимнәргә, бәлагә тарыган ке­шеләргә күпме акча белән ярдәм итүен бүген санап бетерү мөмкин дә түгел инде.
Ул ачык күңелле, намуслы, фикер йөртүдә ирекле кеше булган, үзен сәер дип атау­чыларга үпкәләмәгән. Үзен бәхетле кеше дип санаган, чөнки «игелек кылыр өчен» яшәгән.
Аның гомер юлы һәм фактлары безнең аңыбызга тәэсир итә, мәгънәләрне үзгәртә һәм ориентирларыбызны камилләштерә. Әсгать Галимҗанов образы ике тапкыр мәңгеләштерелде – Казан Кремле янында Хәйриячегә һәйкәл куелды һәм менә хәзер «Изге җан. Лучший из нас» дигән китап ба­сылып чыкты.
 
Фото: Ната Смирнова

Добавить комментарий

Тема номера
Журнал Татарстан

Подпишитесь на обновления: