Игелекле

Хәтернең дәһшәтле битләре

1948 елда Казан Тел һәм әдәбият институтының фольклор секторы галимнәре Хәмит Ярми, Халидә Гатина һәм булачак язучы, ул вакытта Казан университеты студенты Нурихан Фəттахов сугыштан соң беренче тапкыр Татарстанның Актаныш, Калинин (бу район 1959 елдан Актаныш һəм Мөслим районнарына бүлеп бирелə), Мөслим һəм Минзəлə районнарына фольклор экспедициясенә чыга. Сугыш тәмамланып өч ел узган. Әмма тыныч тормыш башлануга карамастан, сугыш турындагы истәлекләр дә, ул калдырган яралар да яңа була әле. Бу экспедициялəр вакытында галимнәр белән аралашучыларның, мәгълүмат бирүчеләрнең дә күбесе – Бөек Ватан сугышында катнашкан кешелəр, фронтовиклар. Алар Бөек Ватан сугышы турында истəлеклəре белəн дə уртаклашалар, үзлəре катнашкан яулар, дошман тылына разведкага барулары, сугышчан дуслары турында да сөйлилəр.

26 апреля 2025

Иске бәрәңгегә – яңа караш...

«Йодрык кадәрле, Йомры гәүдәле, Ак тәнле, Аһ, тәмле, Бигрәк тәмле бәрәңге!» –дип җырлый безнең халык. Тагын әле без аны икенче икмәк дип тә атыйбыз. Бәрәңге заманында күпме кешене ачлыктан йолып калган ризык. Бүген дә аннан башка тормышны күз алдына китереп булмый. Шуның өчен дә яз җитүгә, күпләр бәрәңге утырту мәшәкатьләре артыннан йөри башлый. Татарстан шартларында бәрәңге утырту өчен кулай вакыт кайчан? Мул уңыш алу өчен нәрсә эшләргә кирәк? Шушы һәм башка күп кенә сорауларга Татарстан авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институтының бәрәңге үстерү үзәге баш белгече Фәния Җамалиева җавап бирде.

25 апреля 2025

Республикабызның затлы Ак барсы саклауга мохтаҗ...

Ак барс, җитмәсә әле канатлысы, Татарстанда беркайчан да яшәмәгән. Алай булгач ник соң әле ул республикабыз гербына төшерелгән дисезме? Герб герое гына да түгел ул хәзер, беләсегез килсә! Быел, 12 мартта, барс Казанда узган халыкара конференциянең төп героена әйләнде. «Дөньяда кар барсын өйрәнү һәм саклау. Тырышлыкны берләштерү» дип аталган бу чарага бөтенләй юкка чыгу куркынычы янаган әлеге хайванның язмышын кайгыртучы вәкилләр 12 илдән килгән иде.

24 апреля 2025

Альберт Нигамаев: «Алабуга шәһәрлеген без күтәрдек»

Алабуга кечкенә генә провинциаль шәһәр булса да, аның меңьеллык тарихы бар. Шәһәрдән ерак түгел генә урнашкан «Алабуга» МИЗ бөтен дөньяга билгеле. КФУның Алабуга институтын элек «Кама аръягы академиясе» дип йөрткәннәр. Гаҗәп кешеләр эшләгән монда: татар хатын-кызлары арасында беренче филология фәннәре кандидаты Маһинур Фәйзуллина, Татарстанның халык язучысы Тәлгат Галиуллин, күп төрки телләрдә иркен сөйләшкән Кәрим Җаманаклы һ.б.

21 апреля 2025

Рузия Мотыйгуллина: «Театрга килеп ял итәм»

Редакциябезгә кунакка чакыргач, ул сорап куйды: «Анда сезнең машина куярга урын бармы?» Баксаң, Татарстанның халык, Россиянең атказанган артисткасы Рузия Мотыйгуллина һаман рульдә йөри. Бу турыда белгәч, гаҗәпләнүдән бигрәк сөендек: Рузия апабыз картаймый, дидек. Инде үзен күреп сөйләшкәч, моңа тәмам инандык.

31 марта 2025

«Ак Барс» әбисе

Казанда яшәүче Гөлфизия Камалиева алтмыш яшенә кадәр спорт дөньясыннан бик ерак була. Казаныбызда узган ярышларга да барып йөрми, телевизордан карарга да яратмый. Әмма барысын да бер очрак хәл итә.

26 марта 2025

Җиңелмәс экипаж

Разведчиклар Нижнемитякин хуторы янындагы Девяткин үзәнендә яндырылган, җимерелгән «КВ» танкын табып ала. Аның янында – сафтан чыгарылган 16 немец танкы, яндырылган бронялы машиналар, йөк автомобильләре, немец мәетләре, бик күп мәет... «КВ-1» танкы командиры Семен Коноваловның туган ягы Татарстанга үлеме турында кара кәгазь килә. «СОВЕТЛАР СОЮЗЫ ГЕРОЕ» исеме белән бергә Ленин ордены һәм «Алтын Йолдыз» медаленә лаек (үлгәннән соң)» дип язылган була бүләкләү кәгазенә дә. Ә бүләкне 1943 елда тапшыралар – Коноваловның шәхсән үзенә...

09 марта 2025

Кавалерист Соколов сере

1807 елның 5 июне. Көнчыгыш Пруссия. Рус гаскәрләре Гутштадт шәһәре янында француз маршалы Ней корпусына каршы сугыша. Яу кызган чакта офицер Панинны пистолеттан атып атыннан төшерәләр. Яралыны үтерү өчен французлар урап ала. Көтмәгәндә шул төркемгә сөңгесен болгап бер ялгыз җайдак бәреп керә. Мондый акылсыз һөҗүмнән куркып калган французлар нәрсәдер аңлап өлгергәнче, кавалерист чапкан мәлгә Панинны ияренә күтәреп сала һәм үзенекеләр ягына җилдерә...

08 марта 2025

Алинә Шәрипҗанова: «Ул солдатның елмаюы күз Алдымда тора...»

Татар эстрадасының иң үзенчәлекле җырчыларының берсе ул. Инструменталь ансамбльгә кушылып, татар, инглиз, рус, француз, итальян телләрендә җырлар башкара. Заманында Саратовтан Казанны яуларга килгән кыз үз теләгенә ирешә. Сүзебез – Татарстанның халык артисты Алинә Шәрипҗанова турында. Җырчы узган елның көзендә бер төркем артистлар белән Луганск һәм Донецк шәһәрләрендә концертлар белән йөреп кайтты. Алинә безгә шул сәяхәте, үзенең иҗаты, гаиләсе турында сөйләде.

20 февраля 2025

Геройлар үлми!

Сүрия. Сугыш кыры. Җирдән пыскып кара төтен күтәрелә. Һавада дары исе генә... Капитан Марат Әхмәтшин яу кырында берүзе кан эчендә ята. Ул җитәкләгән полк солдатлары, дошманнан куркып, артка чигенә. Ә тәҗрибәле капитан соңгы сулышына кадәр үз-үзенә, биргән антына хыянәт итми.

08 февраля 2025

Гөлнара Уразманова

Экзотерик туризм белән шөгыльләнү өчен җир читенә – Аркаимга яки Алтайга барасы да юк икән. Көч бирә торган җирләр Казанда да бар, һәм алар шәһәр халкының популяр ял итү урыннарында урнашкан. Аларны биолокация буенча белгеч, Казан университетында ике тапкыр югары белем алган Гөлнара Уразманова тапкан.

04 февраля 2025

Алтын туйга илткән юл

2024 ел Россиядә Гаилә елы дип игълан ителгән иде. Ел тәмам. Аңа карап лаеклы, матур гаиләләр турында язуны туктатмыйбыз. Гаилә ул – мәңгелек тема. Бүгенге гаиләбез үзенчәлекле: тормыш аларга бәхетен дә, сынавын да өеп биргән...

04 февраля 2025

Хәләл форматтагы ел бренды

Һәр ел азагында төрле өлкәләрдә һәм номинацияләрдә ирешелгән уңышларга йомгак ясау кабул ителгән. «Ел җитәкчесе», «Ел вакыйгасы», «Ел сайлавы», «Ел товары», «Ел предприятиесе»... Барлык бу җиңүләр артында үз эшен рейтингның югары ноктасына күтәргән кешеләр тора. Без иң яхшыларның исемнәрен ишетәбез, аларны алкышлыйбыз, алар белән горурланабыз һәм аларга охшарга омтылабыз.

22 января 2025

ГЕНЕРАЛЬ КОНСТРУКТОРНЫҢ ЯШЕРЕН «ПАРОЛЕ»

Дөньяда салкын сугыш бара. Ил ашкынып кораллануда америкалылардан калышмас өчен зур акчалар сарыф итә. Җитмәсә, «свой-чужой» системасы белән дә проблемалар гел чыгып тора – дошман шифрны бик тиз чишә. Ябык киңәшмәдә КПСС Үзәк комитетының Оборона сәнәгате бүлеге җитәкчесе Иван Сербин шактый кискен сөйләшә: «Кайчанга кадәр ил тезләнеп торырга тиеш?!» Бурыч бик катлаулы: дошман чишә алмаслык система булдыру. Әлеге киңәшмәдә Казанның беркемгә дә билгеле булмаган конструкторлык бюросы җитәкчесе – 33 яшьлек Илдус Мостюков та катнаша.

26 июля 2024

«ҖИТӘКЧЕЛЕК – ҖАВАПЛЫЛЫК УЛ»

Татарстан җирлегендә меңьеллык тарихка ия булган шәһәрләр күп түгел. Алабуга − шуларның берсе, бу ил һәм дөнья фәнни җәмәгатьчелеге тарафыннан танылган факт.

07 мая 2024