Мәңгелек

Уракчы: Күңелең киң булса...

Без сәфәргә кузгалган көнне урамда егерме биш градус эссе иде. Югыйсә сентябрьнең икенче атнасы бара, ә табигатьтә әле һаман җәй хакимлек итә. Чистай районының Уракчы авылына барышыбыз. Мондый авылны сайлавыбыз юкка түгел, кырларда урак өсте бит. Уракчыда да урак өсте гөрлиме икән?

20 сентября 2025

Закир Гали: Язмыш төеннәре

Исеме җуелган, ә бәлки җуйдырылган байтак шәхесләребезнең берсе – журналист, әдәби тәнкыйтьче Закир Гали. Аның энциклопедияләр, сүзлекләргә кергән кадәр тәрҗемәи хәле бик буталчык. Еш кына туган елы да, атасының исеме дә дөрес бирелми, кайда, нинди эшләр башкарганы да чыганакларның күбесендә теркәлми калган. Шуңа да күбрәк «З. Гали» дип кенә билгеле булган кеше турында табылган кадәр мәгълүматны укучыга тизрәк җиткерергә омтылдык.

14 сентября 2025

Фән һәм иман яшәгән йорт

Иске Татар Бистәсенең Каюм Насыйри, 10 А адресы буенча урнашкан йорт 1858 елда төзелә. Биредә 1858 елдан 1889 елга кадәр XIX гасырның мәшһүр татар мәгърифәтчесе, дин әһеле һәм белгече, фәлсәфәче, этнограф Шиһабетдин Мәрҗани яши. Халык теленә дә бу мәдәни ядкәр «Мәрҗәни йорты» дип кереп калган.

20 августа 2025

Мансур Абдрахманов: татарның Совет Чоры философы Һәм Идеологы

Һәрбер халык дөньяны үз фәлсәфәсе аша танып белә. Бу фәлсәфәнең чаткылары халык авыз иҗатында, әйтем-мәкальләрдә, гореф‑гадәт һәм йолаларда табыла, ә матур әдәбиятта ул үзен тагын да куәтлерәк итеп ача ала. Төрки-татарларда меңәр ел булган фәлсәфи күзаллау XX гасырда Европа философиясе белән очраша. Казан дәүләт университеты профессоры Мансур Абдрахманов – диалектик материализм фәлсәфәсен һәрбер татар баласы туган телендә аңларлык итеп дәреслек төзегән мөгаллим дә, философия фәннәре докторы дәрәҗәсенә ирешкән беренче татар галиме дә.

19 июля 2025

Иске Карамалы: Аккошлар кайткан чак...

Авыллар буенча йөргәндә еш кына бер җөмлә ишетәбез: «Сез безгә җәен килегез, ә май аена туры килсәгез, тагын да әйбәт. Бөтен җир шау чәчәктә була». Ләкин май елга бер генә килә, бик теләсәк тә, бөтен җиргә ул айда барып җитешеп булмый. Мөслим районына исә әнә шундый иң матур чакта – май азагында сәяхәт кылдык.

30 июня 2025

Татар утары: Сабитовлар йорты метаморфозалары

Иске Татар бистәсендәге Шиһабетдин Мәрҗани, 8 нче йорт адресы буенча урнашкан биләмәләр бүгенгәчә Сабитовлар утары булып йөри. Утарны XIX гасыр уртасында сәүдәгәр Хәмит Сабитов төзетә.

29 июня 2025

Безнең чорның Каюм Насыйрие

Кояшлы апрель урталарында, болай да тынгысыз, шомлы көннәребездә бу олуг затның үлем хәбәре безне сискәндереп җибәрде. Югыйсә без инде аның ике елдан артык өендә авырып ятуын, хәленең шактый мөшкел булуын ишетеп тора идек. Нишлисең бит, адәм баласы яманга түгел, яхшыга өметләнә.

25 июня 2025

Әлфия Айдарская: «Үз миссиямне үтәдем, дип саныйм»

Җырчы һәм композитор Сара Садыйкова белән актёр һәм режиссёр Газиз Айдарскийның бердәнбер кызлары – балерина Әлфия Айдарская янында булып кайттык. Шушы көннәрдә аңа 100 яшь тула. Татарстанның атказанган артисткасы Казан үзәгендәге ике бүлмәле фатирында ялгызы яшәп ята. Маникюры ясалган, фатиры җыелган, суыткычы тулы ризык... Әлфия Айдарская сугыш чорына туры килгән яшьлеге, әнисенең Муса Җәлил белән дуслыгы турында сөйләде һәм тагын бик күп истәлекләр, серләре белән бүлеште.

17 июня 2025

Харис Якупов: «Вакыт күп яраларны төзәтә, әмма сугыш калдырганнары бик тирән җөй калдырды...»

Солдат сугыштан алып кайткан трофейның бәһасе юк: сугыш тынып торган арада окопларда һәм землянкаларда ясалган 250 рәсем турында бара сүз...

16 июня 2025

Берия үзе куратор булган лаборатория

Американың «Манхэттен» проекты* эшли башлаганнан соң бер ай узгач, ТАССРда атом‑төш коралын әзерләүгә керешәләр.

13 июня 2025

1945 елның мае. Соңгы югалтулар исемлегеннән – дүртәү

Егерме ике яшьлек автоматчылар командиры Касыйм Хәйсаровның Берлинштрасседа яуда һәлак булуы турындагы хәбәрен 1945 елның 6 маенда тутыралар. Җиңү көнендә туганнары өчен ул әле исән була. Туган ягына үлем хәбәре, ягъни «кара кәгазь» 31 майда гына килеп ирешә...

12 июня 2025

«Эчәсе килә, әмма кан кушылмаган чиста су табуы кыен…»

«Без Сталинградны дошманга бирмичә, соңгы сулышка кадәр сугышкан һәм фашизм оясы – Берлинны штурмлаган солдатлар» – 1945 елның маенда бер сугышчы рейхстаг диварына штык белән әнә шундый сүзләр чокып язган. Имзасын да куйган: «Малкин П.И., 1918 елгы, Татариядән».