Миләүшә Айтугановадан борай бәлеше

ИҢ ОСТА ӘЗЕРЛИ ТОРГАН СЫЕМ
– Бу чып‑чын татар милли ри­зыгы, – дип таныштыра булачак бәлеше белән Миләүшә Айтуга­нова. – Гадәттә бәлешне бәрәңге белән пешерәләр, тик борайлысы файдалырак. Һәм, минемчә, тәм­лерәк тә. Чөнки бодайның бу сорты радиациягә, әйләнә-тирә мохит­нең тискәре тәэсирләренә каршы тору сәләте белән билгеле. Борай бөртекләре экологик яктан чиста, ник дигәндә, аларның дүрт катлы тышчасы бернинди зарарлы матдә­не дә үткәрми. Бу ризыкны беренче тапкыр бик күптән бер шифаханәдә ашаган идем, һәм ул миңа шундый ошады ки, иң оста әзерли торган, «фирменный» сыема әйләнде. Безгә кунаклар килсә, гел шул бәлешне пешерүемне сорыйлар. Мин аларны шуның белән сыйлыйм да.
РОМАНТИК ТАБЫН
Камыр әзерли башлагач, Мил­әүшә Айтуганованың бу эштә дә үз сере бар икәнен ачыкладык.
– Бу камыр каймак белән ясала. Йомырка белән он салабыз. Бөтен булганы шул! Агач кашык белән болгатабыз. Мин агач әйберләр яратам – калаклар, такталар, тә­линкәләр...
Гадәттә, бәлеш зур була, ләкин бүген без ике кечкенәрәк бәлеш ясыйбыз, шул рәвешле әлеге ри­зыгыбызга ниндидер романтик төсмер биреп җибәрербез. Алар­ны кемдер икәү ашаячак дип күз алдына китерик...
– … «Татарстан» һәм «Татаркино».
– Ә аннары сезнең укучылары­гыз һәм безнең тамашачыларыбыз да дип өметләнәм…

КАННЫ ФЕСТИВАЛЕ ЕРАК ОФЫКТА ТҮГЕЛ
– Татарстан киносының тамаша­чысы күпме?
– Хәзер безнең Татарстан кино­сында гаять кызыклы чор. Бик куәт­ле алга китеш күзәтелә, һәм ки­чекмәстән хәл ителергә тиешле мәсьәләләр дә бар.
«Татаркино» директоры буларак иң беренче эшем шул булды: Чал­лы һәм Бөгелмә зонасының бөтен муниципаль кинотеатрларын йөреп чыктым. Кешеләр белән сөйләштем, бездән нинди кино көтәсез, дип со­раштырдым. Барлык районнарда да, аеруча татар районнарында «безгә үз милли кинобызны эшләп бирегез» диделәр. Ә калганнары «бездә карау теләге туарлык яхшы кино эшләгез» дип сорады. Бу ике мәсьәләне без хәзер берләштерергә тиеш.
Милли кинобыз барлыгын зур ышаныч белән әйтә алам. Әлбәттә, без инглиз телендә, рус­ча яки җаныгыз теләгән баш­ка бер телдә сыйфатлы продукт эшләп чыгара алабыз, ләкин анда миллилек чагылыш табарга тиеш. Кадрда түбәтәй белән чәкчәк күренү һич тә мәҗбүри түгел, иң мөһи­ме, ул фильм безнең менталите
тыбызны чагылдырсын. Һәм менә шул чакта ул якут киносы кебек та­нылачак. Ул гына да түгел, без шун­дый югарылыкка күтәрелергә тиеш ки, милли үзенчәлегебезне саклаган хәлдә, киноларыбыз халыкара ки­нематограф белән иңгә‑иң яры­шырлык булсын. Үз фильмыбызны Канны кинофестивалендә тәкъдим итү әллә ни ерак киләчәк түгел. Һәм безнең төбәк кинематографы нәкъ менә шундый тел шартла­тырлык колачлы максатлар куярга тиеш.
ХОЛКЫБЫЗГА КӨНЧЕЛЕК ХАС
– Ә моңа өмет булырлык нигез бармы соң?
– Бар. Бүген безнең кино тарма­гында чып‑чын бум вакыты. Быел гына да тулы метражлы ун фильм төшерелгән. Әлеге вазгыять – тиеш­ле урында, тиешле вакытта берничә шартның бергә туры килү нәтиҗәсе. Беренчесе – кино, нигездә, модага керде, бу хәзер гомуми тенденция. Икенчесе һәм бик мөһиме – фильм­нарны төшерерлек кешеләр бар. Киноларны күтәрергә, алга этәрергә теләге булган продюсерлар да юк тү­гел. Үз идеяләре белән янып-мавы­гып йөргән режиссёрлар бар. Бездә кайчан актив рәвештә кино җи­тештерә башлыйлар инде дип кө­теп йөргән актерлар да җитәрлек. Мәдәният институтында кино һәм телевидение кафедрасы оеш­тыруыбыз бәрабәренә профес­сионалларның ниндидер бер урта катламы үсеп чыкты. Алар теләсә кайсы командада икенче режиссёр, ассистент, оператор һ.б. булып эшли ала. Бу – табигый процесс: югары уку йортын тәмамлаучылар төрле презентация, реклама фильмна­рында үсә-чарлана бара, тәҗрибә туплый. Ләкин теләсә кайсы иҗат кешесе реклама рухындагы ма­териалларда озак чикләнеп тора алмый, аның үсәсе килә. Кечкенә метраждан башлап, аннан тулы мет­ражга күчү – теләсә кайсы режиссёр өчен шактый уңышлы үсеш тарихы. Кешедә үз көч-сәләтен файдалану ихтыяҗы барлыкка килә, һәм алар шул рәвешле нормаль кино мохи­тенә керә. Шунда үзләрен күрсәтү, исемен таныту теләге туа. Бу – нор­маль күренеш. Әмма шул ук вакытта иҗади мохиттә көндәшлексез мөм­кин түгел, тик әлеге көндәшлекнең сәламәт, уңай рухлы булуы зарур. Без бер-беребезгә көнләшүсез генә булышлык күрсәтергә тиеш, хәер, мондый хиснең менталите­тыбызга аеруча хас икәнен искә алып китим. Хезмәттәшенең ничек эшләгәнен күргәч, кара әле, нинди шәп, мин дә үземне сынап карар­га телим, дип уйларга тиеш адәм баласы. Мондый нәрсә тиз йога. Син яхшы продукт күрсәттең икән, башка берәүнең тагын да ях­шыракны күрсәтәсе килсен яки, ким дигәндә, синнән калышмаслык итеп эшлисе. Төбәгебездәге кино үсеше әнә шул рәвешле генә алга бара ала. Ә аннары максатыбыз – яхшы продукт белән тиз арада төрле фестивальләрдә призлар яулап алу. Мин турысын әйтәм: егетләр, дим, сезне күрүләрен телисез икән, «Ки­нотавр», «Берлинале» һәм башка дөньякүләм фестивальләрдә күрсә­терлек кино ясарга кирәк. Мондый кино төшерү өчен хәзер бөтен объектив һәм субъектив шартлар бар дип уйлыйм.

КИНОИНДУСТРИЯ ҮЗӘГЕ КИРӘК
Ә моннан чираттагы зур бурыч үзеннән-үзе килеп чыга. Аны исә ничек тә хәл итәргә, алай гына да түгел, дәүләт югарылыгында хәл итәргә кирәк. Кино төшерү өчен павильоннардан башлап, барлык инфраструктураны колачлаган эре киноиндустрия үзәге турын­да сүз бара. Бүген чит илләрдәге хезмәттәшләребез белән әңгәмә вакытында еш ишетергә туры килә: Татарстан – бик шәп ло­кация, ди алар, монда таулар да, кырлар, елгалар, урманнар да, Идел дә – яхшы кино төшерер өчен кирәкле һәрнәрсә бар. Шунда сорау да бирәләр: безгә инфраструктура – камералар, грим, кием бүлмәләре, артистларга табигатькә чыгу өчен автобуслар, хезмәт күрсәтүче бар­лык персоналны һәм башкалар­ны тәкъдим итә аласызмы? Без, ни кызганыч, әлегә моның белән мактана алмыйбыз. Шуңа күрә «Та­таркино»га килүемә, без бизнес-план әзерли башладык. Аның мак­саты – проектыбызны Татарстан­ның президент җитәкчелегендәге инвестицияләр буенча комитетына тәкъдим итү. Без шуны расларга телибез – кино эше республика өчен керемле! Кино төшерүчеләр өчен генә түгел, анысы аңлашыла булыр, ә республикага да файдалы: безнең үз кешеләребез өчен, эшмәкәрләр һәм хәтта предприятиеләр өчен эш булачак. Нәрсә ул кино? Аны тө­шерү белән мәшгуль төркемнән кала төрле хезмәт күрсәтүче персо­нал да әле ул. Бу хезмәткәрләргә тө­шерү төркемен торак белән тәэмин итү, аларны ашату, костюмнар тегү, декорацияләр ясау кебек эшләр йөкләнә. Андыйларның барысын да җирле белгечләр башкара ала, димәк, яңа эш урыннары барлыкка киләчәк. Болар бит шиксез өстен­лекләр. Һәм моның шулай икәнен аңлаучылар кино осталары белән генә чикләнми.

ҮЗ ГОЛЛИВУДЫБЫЗ БУЛЫРМЫ?
Кино плюсларыннан бәлешебез­нең плюсларына күчик. Борай белән бәйле файдасыннан, каймаклы ка­мырының тәменнән кала, тагын бер бик үзенчәлекле сере бар: Мил­әүшә ханым ике төрле ит – сыер һәм тавык итләрен куша. Ул гына да түгел, тавык ите песто соусында маринадланган икән әле җитмәсә.
– Ит күбрәк булган саен ях­шырак! – дип ышандыра аш‑су остабыз. – Чөнки төрле ит төр­ле тәм бирә, пешерер алдыннан төнгелеккә бүрттерергә куелырга тиеш борай шул тәмнәрне үзенә сеңдерә... Өстәвенә тышкы күре­неше дә матур килеп чыга: ак ит, кызыл ит... Күзгә үзе бер рәхәт. Һәм, әлбәттә инде, суган кирәк. Бәлештә суган күп булырга тиеш.
– Бу тәмле генә түгел, бик тәмле булырга охшаган – кулинар Голли­вуд диярсең! Хәтерлисезме, Каза­ныбызның мэры Илсур Метшин, Казанның 2030 елга кадәрге үсеш программасын яклаганда, монда үз Голливудыбыз булачак, дип бел­дергән иде. Булырмы?
– Бәлки, Голливуд ук булмас, ләкин «Мосфильм», «Ленфильм», Калининград киностудияләренә йөз тота алабыз, – дип сөйли Мил­әүшә ханым. – Бу юнәлештә беренче адымнар ясала да инде. Әлбәттә, бу проект өчен актив рәвештә ин­весторлар эзләргә кирәк.
Инвестицияле үсеш агентлыгы белән без билгеле бер нәтиҗәгә ирешербез дип уйлыйм, анда икъ­тисадый яктан белемле, бу эшнең никадәр төшемле икәнен бик шәп аңлаган яшь, кызыксынучан егетләр бар. Без бит ниндидер сәяси керем, имидж ягыннан дивидендлар гына алмыйча, республикага реаль ин­вестицияләр җәлеп итәбез. Проект­ларыбызны яхшы итеп тормышка ашырсак һәм халыкара югарылыкка чыксак, бу инвестицияләр шактый сизелерлек күләмдә булачак.
Һәм менә шунда, грандиоз план­нар фонында, парадокс хәл килеп туа, тик бу хакта уйлаучылар гына бик сирәк. Шундый вазгыять бар­лыкка килә ки, без Татарстаныбыз­ның фильмнарын үзебездә, рес­публика тамашачысына күрсәтә ал­мыйбыз диярлек, чөнки хәзер бездә киночелтәре тулысынча диярлек җимерелгән. Ә аның таркалуы объ­ектив сәбәпләргә бәйле. Муници­паль кинотеатрлар барысы да башка шәһәрләр – Екатеринбург, Самара, Мәскәү, Санкт-Петербургның ком­мерцияле дистрибьютерлары белән рәсми килешү нигезендә эшли. Нәкъ менә шул дистрибьютерлар бу ки­нотеатрларның репертуар планын формалаштыра да инде. Ә бу ре­пертуарда – Голливуд фильмнары, Россия кинолары, ә җирле кино өчен урын юк. Прокатчыларның җирле кинога мөнәсәбәте, гомумән, җитди түгел, нәрсә төшерә ала инде алар дип карыйлар, җитмәсә, булганын да алмыйлар. Коммерцияле кино­театрларның елына 26 миллион сум­га кадәр акча эшләвен, әле шуның 60 проценты башка төбәкләргә ки­түен хәтта әйтеп тә тормыйм. Гафу итегез, мондый сумманы бер дә югалтасы килми. Ник әле шундый акчаларны республикада калдыр­маска, ди. Бер дә кесәне төртеп тишмәячәк.
Хәзер без дәүләт кинотеатрлар челтәрен торгызырга тырышабыз. Сүз уңаеннан, җиһазлар сатып алыр өчен аларга биш миллион сум та­раттык, бу акча конкурс нигезендә Россиянең Кино фондыннан бүлеп бирелде. Соң шулай булгач, бу җи­һазларны баланска кабул итеп, ни­чек инде чит калаларның коммер­цияле оешмалары белән дә эшләргә мөмкин, ди? Прокат өчен җавап бирә торган оешма буларак, «Та­таркино» дистрибьютерлык функ­цияләрен үзе дә уңышлы башкара ала. Россиянең, Голливудның яңа та­бадан төшкән картиналарын сатып алырга, шул ук планга Татарстан­да җитештерелгән фильмнарны да кертеп җибәрергә хәлебездән килә. Әле моннан тыш, безнең Казан мөселман киносы фестивалебез бар. Фестиваль фильмнарына, Төркия, Мисыр, Иран һәм башка илләрнең өр-яңа, шәп киноларына прокат хо­кукын да сатып алсак, бөтен рес­публика кинотеатрларының репер­туарын тулыландырырга, баетырга сәләтлебез. Кинотеатрлар челтәре һәм бердәм репертуар планы безгә бик кирәк. Сүз уңаеннан, Россиядә андый тәҗрибә дә бар. Краснодарда безнекенә тиңдәш дәүләт учреж­дениесе эшли, ул репертуар белән 57 кинотеатрны тәэмин итә. Бу – яхшы сан. Бүген Татарстанда 19 DSP-кинотеатр (Казанны исәпләмәгәндә) эшләп килә, тагын бишесе быел грант отты, димәк, киләсе ел ахы­рына аларның саны 24 кә җитәчәк.
АВЫЛДАГЫ КИНОПАРАДОКСЛАР
Ул кинотеатрларның мәдәни-агарту эше, социаль вазыйфа баш­каруы, икътисадый яктан файдалы булуы кирәк. Алар башка төбәкләр­нең коммерцияле дистрибьютерла­ры белән хезмәттәшлек итә икән, шуларның таләпләрен катгый рәвештә үтәргә мәҗбүр. Мәсәлән, аларның репертуар планы буен­ча көнгә 8 тапкыр киносеанслар планлаштырылган. Күз алдына ки­тереп карагыз, әйтик, Буада, Алек­сеевскида яки башка бер кечкенә бистә, йә авылда көненә 8 тапкыр кино күрсәтәләр, ди. Сеанс саен бер‑ике тамашачы өчен. Һәркем бик яхшы аңлый булыр: 5‑7 мең халык яши торган район үзәгендә көнгә 8 тапкыр кинога йөрүче та­былмаячак. Гап‑гади кара акыл белән уйлаганда да, бу эшнең җи­һазларны мәгънәсез куллану икән­леге ап-ачык. Ни өчен? Сеансларны күп дигәндә көненә ике тапкыр – иртән һәм кич куярга була. Мин ха­кимият башлыкларына әйтә киләм, аңлагыз, дим, кыйммәтле җиһаз­ларга хезмәт күрсәтү белән бәйле бөтен чыгымнар муниципалитет җилкәсенә йөкләнә. Ә сезгә акча­ның җилгә очуы кирәкме?
Хәзер икенче парадокс. Респуб­ликада авыл мәдәният йортларын төзү буенча дәүләт программасы бар, аның гамәлгә ашырылуын дә­лилләгән саннар да саллы. Ләкин, ышанасызмы-юкмы, бу мәдәни-ял учреждениеләрендә кино күрсәтү мөмкинлеге каралмаган: тәрәзәләр капланмый, экран, проектор юк, шундый иң гади нәрсәләр дә теләсә кайсы авылда булырга тиеш югыйсә. Акылга сыймаслык нәрсә!

КИНО КАРАУ КУЛЬТУРАСЫН НИЧЕК КАЙТАРЫРГА?
Әнә шуннан чыгып, мин хә­зер «кино якында гына» дигән яңа карашыбызның концепция­сен үстерәм. Яңа чыккан премьера фильмнарны – Россиянекеме ул, Голливудныкымы, Татарстанны­кымы – һәр авыл халкының карау мөмкинлеге булсын. Кино аларга килеп җиткәнче, 2–3 ай көтеп тор­масыннар. Проблемамы бу? Әйе, проблема. Шулай булгач, әйдәгез, авыл мәдәният йортларын атнаның ике кичендә булса да кино күрсәтеп тутырып алыйк. Эштән кайттың, кичке ашны ашадың да гаиләң яки йөргән кызың белән кинога киттең. Район үзәкләренә һәм авыл­ларга кино карау культурасын кире кайтару вариантлары бик күп. Әлеге матур гадәт хәзер юк, ул онытылган, аны җимерделәр. Тик бар иде бит. Әле хәтерлим, мине балачакта авыл­га кайтарганда, без клубка чыга идек тә, шимбә-якшәмбе көннәрендә ярыктан кино карый идек. Ә клуб булмаган якларда, күчмә җиһазлар кулланыла иде.
Боларның барысын да бер кон­цептуаль идеягә берләштерү өчен, Татарстан Республикасында 2020 елга кадәр мәдәниятне үстерү программасы кысаларында без үз тәкъдимебезне – кинематографияне үстерү турында бүлекне керттек. Безнең идеябезгә президентның да, хөкүмәтнең дә, Дәүләт Советының да игътибар бирүен телибез. Өстә­венә, бу гамәлне башлап җибәрү өчен нәкъ вакыты: җәмгыятьтә хә­зер өйдә телевизор каршында утыру түгел, ә яхшы сурәтле, шәп тавыш­лы әйбәт залда кино карап кайтуга омтылыш барлыгы ачык күренә. Кешеләр виртуаль дөньяда арала­шудан туйган, күзгә‑күз сөйләшүгә тартылалар. Залда киноны башка тамашачылар белән бергә карый­сың икән, ниндидер уртак бер кабул итү аурасы, башка энергетика бар­лыкка килә. Әлеге уртаклык хисен, ниндидер төркемгә, зур эшкә, мис­сиягә якынлыгыбызны без кайсы­дыр мизгелдә югалттык. Моны кино аркылы кайтарырга мөмкин. Хәзер бу күренеш модага керә, һәм аны тотып калсак, һәрнәрсәне вакы­тында һәм дөрес эшләсәк, хәтта иҗтимагый кәеф-фикерләрдә дә бө­тенләй башка хәл була алыр иде.
Кызыксынган затларда прог­раммабызга карата шәхсән мин яки командабыз ышаныч тудыра алсак, бу – Татарстан киносына яңа им­пульс бирәчәк. Ләкин инде бүген үк сизелерлек үзгәрешләр бар. Мәсәлән, Илдар Ягъфәровның «Бай­гал» фильмы төрледән-төрле фести­вальләргә тәкъдим ителәчәк. Әмир Галиәскәров белән Рамил Фазлыев­ның «Мулла»сы да прокатта яхшы барыр, фестивальләрдә дә уңышка ирешер, дип өметләнәбез. Режис­сёр Алексей Барыкин үзе беренче татар блокбастеры дип атаган «Су анасы» картинасы да бар. Ул аны Мәскәү кинобазарында тәкъдим итә. Рөстәм Рәшитов белән Ил­сөяр Дамаскинның инде төшерү этабында ук шау‑шу куптарган «Кире» фильмы да озакламый әзер булачак. Исемлекне әле тагын да дә­вам итәргә мөмкин, ләкин сан ягы мөһим түгел. Хәтта бу фильм­нарның киләчәк язмышы ничек булып чыгачагы да икенчел. Шу­нысы әһәмиятле: кешеләрдә кино төшерү өчен чып‑чын теләк бар. Алар монда, республикада, кино төшереп булганлыгына ышанды­лар. Әйе, әлегә без тамашачылар аңына кереп урнашкан стереотип фикерне – янәсе, Татарстанда яхшы кино була алмый – җиңүгә ирешмә­дек. Ә чынлыкта бездә бик куәтле алгарыш, без үсештә. Кызыксынуны басар өчен булса да, килеп карый аласыз. Татарстан киносы турында әңгәмә вакытында очкынланып киткән күзләрне күргәндә, искиткеч рәхәтлек хисе кичерәм. Кино тарма­гының аякка басуына үземнән фай­далы өлеш кертә алуым куанычлы.
Ә ИР‑АТЛАР НИ ӘЙТЕР?
Бәлешләребез мичтә пешкән арада, шулпа әзерлибез, аны со­ңыннан бөкесенә үк җитәрлек итеп бәлешләргә саласы була.
– Ник дигәндә, борай суны бик сеңдерә дә бүртә.
– Татарстанда хатын‑кыз җитәк­ченең язмышы авырмы?
– Бер баш югары булырга, ир-атлардан яхшырак эшләргә туры килә, ә хаталану бөтенләй тыела. Һәм әле шул вакытта да «хатын-кыз бит ул, барыбер булдырып бетерә алмый» дип әйтәчәкләр... Нәрсә әйтәсең инде аңа, хатын‑кыз бит, янәсе... Ә ир‑ат хата җибәрә икән, аны гафу итү генә түгел, хәтта ул хатаны күрмиләр дә. Әйтерсең, без яртылаш кына кешеләр? Ә шул
ук вакытта башка илләрдә хаки­мияттә хатын‑кыз булу – дөнья­күләм тренд. Мин мөселман киносы фестиваленә жюри рәисе итеп тәүге тапкыр хатын‑кызны – Майя Ай­медованы куярга тәкъдим иттем. Төрекмәнстанның атаклы артист­касы ул, СССРның халык артисты... Бик лаеклы кандидат. Каршы чы­гучылар да табылды, янәсе, ничек инде мөселман киносы фестива­лендә жюри рәисе хатын‑кыз бул­сын, ди?! Ир‑атлар ни әйтер? Фәкать хәзер кино да, журналистика кебек, хатын‑кыз йөзле, шуңа күрә дә, ми­немчә, бу хакта ир‑атлар ни әйтер икән дип уйлап‑карап торырга кирәкми. Йомгаклап әйткәндә, мө­селман киносы тарихында беренче тапкыр жюри рәисе – хатын-кыз! Бу яңалык белән мин барыбызны да котлыйм!
КИНО ГАДИ БЕР ТАМАША ГЫНА БУЛЫРГА ТИЕШ ТҮГЕЛ
Менә шул шатлыклы мизгелдә бәлешләрне мичтән алабыз. Ке­тердәп торган капкачын сындырып, баш әйләндергеч тәмле борайлы-итле исне иреккә чыгарганда, кы­зыксынып куябыз:
– Миләүшә ханым, кино кара­ганда халыкның попкорн ашавы­на сезнең караш ниндирәк? Аның бар җиргә үтеп керә торган исен безнең бу бәлешнеке белән чагыш­тырып та булмый бит...
– Кызганыч, Америкадан килгән әлеге стереотип тормышыбыз­га бик нык кереп утырды. «Мир» кинотеатрында без «попкорнсыз кино» тәртибен кертеп маташкан идек, тик сорыйлар шул... Күпчелек шуннан бихуш.
– Яраткан киногыз нинди? Рос­сиянекеләрдән? Чит илнекеннән? Татарстанныкы?
– Чит ил картиналары арасын­да – «Унесенные ветром». Аның төп героинясы Скарлетт О’Хара тарафыннан әйтелгән сүзләр гомер­леккә хәтергә уелып калды: «Мин бу хакта бүген уйламаячакмын. Бу хакта иртәгә уйлап карармын». Татар киноларыннан «Байгал» белән «Мулла» ошый. Совет кино­ларын бик яратам, аеруча Гайдай комедияләрен, аларны сансыз-хи­сапсыз тапкыр карый алам. «Жес­токий романс» фильмын яратам, чөнки андагы музыка бик ошый. «Служебный роман» киносында Алиса Фрейндлих уенын да карарга яратам. Совет киносы шулкадәр дөрес, бөтен канун-кагыйдәләр дә җиренә җиткереп ясалган, шуңа да алар безгә кадерле, шуңа аларны каравы рәхәт. Кино җитештергәндә махсус эффектлар куллану, әлбәттә, бик заманча. Ләкин мондый форма артында чын, галәмәт зур максатны яшергән очракта гына ул урынлы. Бу максат – синең тамашачыга җиткерергә теләгән уй-фикерең ул. Тик син кино караганда төрле шарт-шортлар, даң-доңнар яки ниндидер коточкыч җан иясе генә истә калган икән, бу – кино түгел, ә гап‑гади тамаша. Ни дисәң дә, кино күңелне биләп алырга тиеш дип саныйм. Кино кешенең психикасына, аның халәтенә иң көчле тәэсир иү чарасы бит. «Легенда 17» яки «Движение вверх» фильмнары кебек, кино ва­танпәрвәрлек хисе тәрбияли. Нин­дидер спорт командасын аягүрә басып алкышлаганда, безне бит әнә шул хис берләштерә – һәм бары кино ярдәмендә генә шундый нә­тиҗәгә ирешергә мөмкин.
 
МИЛӘҮШӘ АЙТУГАНОВАДАН БЕР КИҢӘШ:
– Ит күбрәк булган саен яхшырак! Чөн­ки төрле ит төрле тәм бирә, пешерер алдыннан төнге­леккә бүрттерергә куелырга тиеш борай шул тәмнәрне үзенә сеңдерә... Өстәвенә тышкы күренеше дә матур килеп чыга: ак ит, кызыл ит... Күзгә үзе бер рәхәт.
Һәм, әлбәттә инде, суган кирәк. Бәлеш­тә суган күп булырга тиеш.
 
 
Кирәк булачак:

Камыр өчен:

1. Каймак – 200 г;


2. Он – 200 г


3. Йомырка – 2 данә.

Эчлек өчен:

1. Сыер ите – 200 г;


2. Тавык ите – 200 г;


3. Песто соусы – 1 аш кашыгы;


4. Борай – 200 г;


5. Суган – 3 данә;


6. Тоз, борыч – тәменчә.  

 
 

1.  Ватабыз!

2. Бушатабыз!

 

3. Катнаштырабыз!

4. Турыйбыз!

5. Ваклап турыйбыз!

6. Өстибез!


7. Тоз салабыз!

8. Болгатабыз!

9. Җәябез!

10. Куябыз!

11. Эчлек салабыз!

12. Ябабыз!

13. Ябыштырабыз!

14. Шулпа салабыз!